Iedereen gelooft wel in iets. God, de mens, heiligen, vriendschap, liefde, gerechtigheid, fatsoen of ‘dat er meer is’, ‘dat het altijd goed komt’.
De laatste maand werd ik daar weer eens flink mee geconfronteerd. Ten eerste vierden wij -als vanouds- het Sinterklaasfeest en ik mocht als goedheiligman de straten en de deuren langs. In dat kader geef ik sinds jaar en dag op een basisschool workshops aan groep 8 over deze bijzondere heilige: Sint Nicolaas. Mijn ervaring: het geloof van deze jongeren (11-12 jaar) is helemaal niet ver te zoeken, maar ligt voor het oprapen. Ook al zeggen ze op mijn vraag: wie gelooft er in Sinterklaas geen van allen volmondig JA. Enige verlegenheid met de vraag en met het antwoord is hun niet vreemd. Met een beetje goede wil sleept ondergetekende hen mee in die andere wereld van het onverklaarbare en het toelaatbare. En zie, geloof komt opnieuw tot leven…
Een tweede ervaring: ik zat met mijn vrouw Lidy op 2 december in het theater te genieten van de voorstelling ‘Hart tegen hart’. Een vrolijk theaterstuk over het behoud van vriendschap en over de macht van het geld. Twee bevriende stellen hebben afgesproken voor een gezellige avond; een van de twee stellen komt met de mededeling dat ze uit elkaar gaan. Alles wat het leek, was het niet. Hierdoor komen de onderlinge relaties in alle vormen onder druk te staan en de vier besluiten het open te gooien en alles, maar dan ook alles, tegen elkaar te zeggen. Soms schokkend, soms hilarisch. Het geloof in vriendschap lijkt te worden gefileerd tot een onechte verbinding waar eerlijkheid eigenlijk helemaal niet het langst duurt… Het geloof moet ontdaan worden van blokkades om échte vriendschap weer ruimte te geven.
Geloofscrisis
Als je als kind ontdekt dat Sinterklaas niet bestaat, kan je hele december-wereld instorten. Niets is meer wat het lijkt. ‘Ze’ hebben je voorgelogen (wat is eerlijkheid?) en datgene dat je voorheen als onverklaarbaar in het mysterie kon laten rusten, vraagt om koude verklaring en ontmaskering. Je wilt het nu begrijpen. Jouw geloof komt in een crisis, want ergens hang je nog aan dat mysterieuze en kun je je nog niet alle verklaringen eigen maken. Tegelijkertijd is er geen weg meer terug nu je geloof in het bestaan van de Sint is weggevallen.
Bij vriendschap gebeurt hetzelfde. “Een keer trek je de conclusie, vriendschap is een illusie” zong het Goede Doel al jaren geleden. Door schade en schande wijs geworden, kan de waarde vriendschap op de schroothoop terecht komen en worden verkwanseld. Behalve als je er voor wilt vechten om de weeffouten in de relatie te herstellen en de vriendschap hoog wilt houden in plaats van bij het vuilnis zetten als een consumptieartikel. Vriendschap vraagt om persoonlijk onderhoud. Verlies je het geloof hierin, dan loop je hier zelf schade aan op.
In ‘Hart tegen hart’ bleek geld een blokkade voor vriendschap en liefde te zijn. De rijke jongeling van het theaterstuk deed wat hij in de Bijbel niet kon: op de beurs zijn totale vermogen verkwanselen om zichzelf en de vriendschap terug te krijgen. Vanuit het verlangen naar dat waar het leven eigenlijk om draait –vriendschap, liefde- het geld overboord zetten en verhoudingen normaliseren, dit is: de crisis te boven komen door het geloof in de ultieme waarde te behouden. Je wéét dat het om mee gaat…
Geloof in God
Wat is geloof in God waard als het niet in de mensen zit? De laatste decennia hebben we geworsteld met een geloofscrisis én een kerkcrisis. De geloofscrisis is inhoudelijk. Kunnen we als laat-moderne mensen zonder God? Makkelijk. Geven we ons geloof niet meer door aan onze kinderen? Minder. Geloven we zelf nog wel dat God ons leven leidt? Moeilijk. Welke waarden hebben we hooggehouden en welke zijn verkwanseld? Jonge mensen, studenten, zoeken ook antwoorden op deze vragen. Zijn zelf vaak de kinderen waaraan maar weinig is doorgegeven. Zeker niet waar het gaat om mysterie, eeuwigheid of onverklaarbare aanwezigheid.
Steeds vaker bespeur ik echter – ook bij mezelf – dat het besef dat het leven geschonken is en dat de wereld meer is dan wat ik ervan maak, ons helpt om te blijven geloven. Om ons te realiseren dat er méér is dan wij-mensen. Om te voelen dat er iets in ons leeft dat overstijgend is. Om te weten dat Iemand een relatie met mij is aangegaan, al voordat ik leefde. Dat wij als mensen in zo’n lange geschiedenis leven, in zoveel tradities staan, met zoveel belangrijke normen en waarden… om stil van te worden. Soms moet het geloof ontdaan worden van blokkades om weer te zien waar het leven écht om draait.
Als een kind van hemel en aarde
Verstilling is ook wat mij overkomt als een kind ter wereld komt. Het niet-vanzelfsprekende, het wonderbaarlijke, het toegankelijke, het lévende en leven-gévende ontroert me en doet me telkenmale opnieuw geloven. In het leven. In de kracht van het leven. Met al zijn mysteries, het onverklaarbare, de verbindingen, de relaties, de liefde en de vriendschap, het goddelijke en het menselijke.
Met Kerstmis wordt Jezus , de gezalfde, geboren. Als een kind. Van God en van iedereen. Verwijzend naar de hemel en naar de aarde. Het leven gegeven en leven-gevend. Voor God en voor ons mensen. Kunnen we hier nog wel in geloven? Dat Hij komt? Dat Hij er voor ons wil zijn? Dat wij ons hiervoor kunnen openstellen? Ja, ik wel.
God wordt met Kerst elk jaar weer geïntroduceerd als NU komend en NU in werking gezet. Zo werkt Onze Lieve Heer, en zo willen wij Hem nabij weten. Een God-met-ons. Leven-gevend vanuit een onverklaarbare werkelijkheid, die toch zo verweven is met onze werkelijkheid. Als wij ons daarvoor kunnen blijven openstellen, dan komt het wel goed met dat geloven. Als wij in workshops kunnen begeesteren en laten zien waar het in ons leven écht om draait, dan komt het wel goed. Sinterklaas en het theater helpen ons hierbij.
Een Zalig Kerstfeest en Nieuwjaar voor iedereen van goede wil.
WALTHER BURGERING
Recente reacties