Overweldigend. Afgrijselijk. Onbegrijpelijk. Waar mensen toe in staat zijn! Wat een uitgekiende machinerie. Efficiënt, kil, koud en doeltreffend. 1500 mensen werden dagelijks vermoord in de geoliede machine die Auschwitz was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Joden, zigeuners, homoseksuelen, Poolse, Duitse en anderen die niet pasten in de ideologie van het Derde Rijk.
Eind januari reisden we af naar dit ‘Golgotha van deze tijd.’

Het was de derde keer dat het werd georganiseerd: een reis naar Auschwitz in de week van de Memorial Day. Een groep van meer dan 20 studenten nam er aan deel. De helft internationale studenten uit Delft, Leiden en Den Haag, de andere helft Nederlandse studenten.

Dit jaar was het 75 jaar bevrijding van het vernietingskamp Auschwitz. Daardoor kreeg deze afschuwelijke terreur uit de nabije geschiedenis meer media-aandacht dan andere jaren. Maar eigenlijk verdient het elk jaar dit podium, om ons te raken, opdat we niet vergeten en … werken aan het voorkomen van de herhaling van zo’n bovenmenselijk drama.

Geraakt worden betekent niet dat we de zekerheid hebben om het kunnen keren. Misschien is ‘Auschwitz’ een te grote wond om te worden genezen. Maar we mogen niet wegkijken van deze wond, en de wonden die in het verlengde van het nazisme werden of nog steeds worden geslagen.

Onverschilligheid is in deze totaal ‘uit den boze’. Het kwaad mag nooit het laatste woord hebben. Het goede moet geleefd worden, ook al lijkt ze te verliezen. Mensen moeten tegenstand bieden, in opstand komen, wijsheid en kracht vinden tegenover de dwaasheid van de vernietigende uitsluiting, categorisering en dehumanisering van (andere) mensen…

We werden gewaarschuwd voor het feit dat het vandaag de dag weer zou kunnen gebeuren. Het internationale gezelschap (o.a. studenten uit Afrika en Zuid-Amerika) gaf inside-information over de toestanden in hun land, dat getuigde van dictaturen die nog steeds diepe wonden slaan, maar ook dat mensen zich nog steeds (ondanks sociale media en zogenaamde vrije pers) verschuilen achter dat ze het niet weten… Het gebeurt dus weer, en opnieuw…

Eén van de deelnemers noemde de reis daarom een ‘levensveranderd event’. Ze wil in haar thuisland werken aan gerechtigheid, maar ze weet ook dat ze dit behoedzaam moet doen. De veiligheidsdienst ligt op de loer. Maar het ‘dit nooit weer’ voelde als een appél om haar leven anders voort te zetten vanuit het opgekomen besef dat leven, een mensenleven, geen recht, maar een privilege is.
Een les om na te leven.

Walther